Nuttige tips om te beslissen of je je kind vertelt over hoogbegaafdheid
Ik wil mijn kind niet vertellen dat het hoogbegaafd is. Maar is dat wel goed?
Veel mensen die te horen kregen dat hun kind hoogbegaafd is, weten niet of en hoe ze dit dan moeten vertellen aan het kind zelf. Velen zijn bang dat het kind verwaand zal worden en zich anders gaat voelen dan anderen.
Op één of andere manier zal je je zoon of dochter toch moeten gaan uitleggen dat hij of zij hoogbegaafd is. Want hoe dan ook zal je kind al van in de peutertijd merken dat het anders is, zich anders gaan voelen en hiervoor heeft het een verklaring nodig die van jou komt, vooraleer het zelf een verklaring gaat zoeken.
Vertel je je kind of het hoogbegaafd is of niet? Zijn hier voor- of eerder nadelen aan verbonden? Waarop moet je letten als je aan je kind laat weten dat het hoogbegaafd is? Wat heeft Carol Dweck en haar onderzoek naar ‘mindset’ hier mee te maken?
Bij Hoogbloeier® zijn we van mening dat je het sowieso ooit aan je kind zal moeten vertellen dat het hoogbegaafd is. Je hoeft niet bang te zijn dat het zich anders gaat voelen nu het hét weet, het kind gaat zich hoe dan ook anders gaan voelen, zelfs als je het verzwijgt. Dan gaat het kind zelf een verklaring zoeken, bijvoorbeeld dat ze niet aardig is, dat hij raar is, dat andere kinderen minder waard zijn. En dit is niet wat we willen.
Alleen is de manier waarop je het vertelt van groot belang en daar kan de mindset-theorie van Carol Dweck je meer over vertellen.
Vertellen?
Bij kinderen jonger dan vijf à zes jaar is het misschien goed om te vergelijken met een computer. Je kunt zeggen dat zijn of haar brein net een computer is en dat die wat sneller werkt dan de computertjes van de meeste kinderen. Meestal begrijpen ze dit wel. Daar kan je zelfs verder in gaan. Je kunt hen duidelijk maken dat ze dan wel een snelle computer in hun hoofd hebben, maar dat ze aangesloten kunnen zijn aan een trage printer en dat wat ze in hun hoofd hebben, dus niet altijd goed en snel kan uitgevoerd worden door hun nog jonge lichaampje.
Bij oudere kinderen, tot een jaar of acht, wordt ook het boek Hoogbegaafd, nou èn? van Wendy Lammers van Toorenburg aanbevolen. Hierin staan heel wat tekeningen die erg uitnodigend zijn voor kinderen van deze leeftijd. Met dit boek richt de auteur zich met nadruk tot de hoogbegaafde kinderen zelf.
Kinderen die nog iets ouder zijn, hebben dan misschien iets meer aan het boek De Hoogbegaafdheid Survivalgids van Tessa Kieboom en Danielle Verheye. Het is geschreven voor hoogbegaafde kinderen zélf van acht tot twaalf jaar en bezit een stevige dosis humor die erg te smaken valt. Het is een van de weinige boeken over begaafdheid die niet óver de kinderen gaan, maar echt vóór deze kinderen geschreven zijn om zelf te lezen.
Het is niet meteen nodig om het woord ‘hoogbegaafd’ te gaan gebruiken. Je kunt ook andere woorden gebruiken zoals ‘snelle denker’, ‘diepe denker’ of ‘snellerend’. Hoed je er wel voor om het woord ‘slim’, ‘knap’ of ‘pienter’ te gebruiken, want dan heb je veel kans dat je kind een vaste mindset gaan aankweken, dat ze gaan denken dat begaafdheid iets is dat je wel of niet hebt.
Het is van belang om regelmatig uit te leggen dat ook andere kinderen bijzondere talenten hebben, die verschillend zijn van de talenten van je eigen kinderen, maar die daarom niet minder waardevol zijn. Dit helpt om verwaandheid en arrogantie te voorkomen.
De manier waarop je het vertelt, is dus van groot belang omdat het prijzen van intelligentie en talent niet zorgt voor een gevoel van eigenwaarde, maar dit juist in gevaar brengt.
Carol Dweck doet al zeer lang onderzoek naar de invloed van zelfbeeld en motivatie op prestaties. Ze onderscheidt daarbij twee types mindset, namelijk de ‘fixed mindset’ en de ‘growth mindset’. Uit Dwecks onderzoek blijkt dat je prestaties heel erg afhangen van hoe je denkt over intelligentie, hetzij of je de vaste of groeimindset aanhoudt.
Mindset
Iemand met een vaste mindset is het eens met de stelling dat intelligentie en capaciteiten vaststaande gegevens zijn en niet verder ontwikkeld kunnen worden. Deze mindset vorm je door steeds maar weer reacties te krijgen van leerkrachten en ouders zoals:
‘Goed geantwoord, jij moet wel heel slim zijn’
‘Juist, maar dat is dan ook makkelijk voor jou’
‘Jij kan dat goed, want jij bent slim’.
Of zelfs door je eigen klasgenoten die zomaar tegen je ouders zeggen dat ‘L. wel de slimste van de klas is, hé!’
Hierdoor gaat het kind denken dat het slim ís met als gevaar dat het geen enkele inspanning meer zal leveren omdat het inspanning met ‘dom zijn’ gaat associëren. Door de constante bevestiging in zijn ‘slim zijn’, gaat het kind geen uitdagingen meer aan, verdraagt het geen kritiek meer, wordt elke tegenslag als een groot probleem gezien, gaat het onderpresteren en krijgt het faalangst. En hierdoor wordt het vertrouwen in zijn eigen bekwaamheid serieus aan diggelen geslagen en krijg je aangeleerde hulpeloosheid als resultaat.
De groeimindset daarentegen gaat ervan uit dat intelligentie en capaciteiten ontwikkeld kunnen worden door eraan te werken. Iemand met een groeimindset gaat uitdagingen aan, kan kritiek of feedback verdragen, heeft plezier in het leren, leert uit zijn tegenslagen en ziet succesvolle mensen als inspirerend. Zo iemand heeft een heel hoog en realistisch vertrouwen in zijn eigen capaciteiten en kan dus meesterschap verwerven.
Je kan als ouder en leerkracht helpen een groeiend zicht op intelligentie aan te kweken door het volgende te doen:
- Benadruk vooral de rol van inspanning om tot leren te komen door te focussen op het leerproces en niet op het resultaat. Beoordeel vooruitgang in zijn werk en leer het kind zichzelf te evalueren.
- Leer het kind risico’s te nemen, soms ten koste van accuraatheid of nauwkeurigheid van het resultaat.
- Help het kind om de relatie te zien tussen hun inspanningen en hun resultaten.
- Ga zeer spaarzaam om met beloningen, waaronder ook lof geven, en doe dit enkel om gedrag te versterken dat nog niet eerder beloond is geweest. Help ze daarentegen om de intrinsieke beloning te zien van een uitdagende taak.
- Benadruk het belang van het aanleren van vaardigheden en ga de prestaties echter minder benadrukken.
Een mindsettraining volgen bij Hoogbloeier®?
Tijdens een intakegesprek wordt bekeken of een individuele of groepsmindsettraining is aangewezen.
In ongeveer zeven wekelijkse sessies wordt de mindsettheorie aan het kind of de jongere aangeleerd. Deze sessies gaan door in de praktijkruimtes van onze partners. Het kind/jongere krijgt zijn eigen werkboek mee naar huis.
Het is aangewezen dat de ouders zich ook informeren wat betreft groeimindset zodat zij in hun opvoeding de juiste aanpak hanteren. Op die manier verkrijgen we maximale leerwinst. Je kan hiervoor een extra adviesgesprek aanvragen waarin het inzicht in vaste en groeimindset persoonlijk aan jou wordt uitgelegd en adviezen worden gegeven voor uw persoonlijke situatie. Of je kan een thema-avond over het onderwerp bijwonen.
In de lijst van partners vind je hun aanbod onder hun naam. Zoek naar een coach dicht bij je in de buurt die mindset in zijn aanbod heeft en contacteer hem of haar gerust voor een intakegesprek. Voor een informatiesessie rond mindset kan je best op onze agenda kijken naar een thema-avond rond mindset.
We hanteren vaak de term "hoogbegaafd" op onze website vanwege de frequente zoekopdrachten van ouders van cognitief begaafde kinderen, leerkrachten en volwassenen met begaafdheid. Desalniettemin streven we naar een nuancering over de verschillen tussen de begrippen begaafdheid, hoogbegaafdheid, cognitieve begaafdheid en cognitief sterk functioneren. Lees er meer over hier!
Copyright © 2023 dr. Sabine Sypré, Hoogbloeier® cvba – Alle rechten voorbehouden. Niets uit dit artikel mag worden verveelvoudigd, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteur. Online delen mag mits vermelding van auteur en link naar dit artikel.
