Muziek meemaken – Muziek mee máken

Evy Van Dongen van Music for Kids Leuven, schreef voor ons dit artikel:

Muziek meemaken – Muziek mee máken

Muziek beluisteren geeft jou en je medeluisteraars de kans om te verdiepen. Je moet er wel moeite voor doen, en ook bij muziek ‘beluisteren’ kan je proberen en leren. Want het is echt wel een hele zoektocht om in het gigantische aanbod een keuze te maken. Een keuze volgens de noden van het moment, keuze voor kwaliteit, keuze voor emoties, ….

Muziek is voedsel voor de ziel. Verbinding in muziek en in cultuur geeft zuurstof, laat de mensen leven en bestaan!

‘Het magische van muziek is, dat zij erin slaagt om ons heimwee te doen krijgen naar iets dat we nooit hebben gekend’, zei Gilbert Cesbron.

En net voor cognitief begaafde kinderen, jongeren én volwassenen is het toch zo belangrijk om de horizon te verruimen, om nieuwe dingen te kunnen leren. Als je dit doet via muziek heb je iets extra’s: de taal stopt en de boodschap gaat recht naar het hart.

Durven we denken, doen en voelen? Door verbeelding toe te laten, word je als luisteraar uit je comfortzone getild en kan je verder kijken dan de horizonten die je al ervaren had. Vanuit eender welk perspectief opnieuw je grenzen verleggen, biedt mogelijkheden voor meer. Met die groeimindset bereiken we veel! Zo zetten we de stap naar bewuster muziek meemaken … en dat leidt misschien wel tot muziek mee máken!

Muziek beleven creëert hoop bij de luisteraar. Dit geeft inspiratie en zuurstof! En dan wordt genieten met verdieping mogelijk.

De juiste soort muziek helpt ons positieve verwachtingen en hoop op te bouwen. Dr. Naomi Ziv deed empirisch onderzoek naar de wijze waarop muziek invloed uitoefent op onze gedachten, onze emoties en ons gedrag. Muziek heeft het vermogen om onze stemming en zelfs onze kijk op het leven te veranderen.

In ons brein worden de geluiden die we waarnemen een samenhangend geheel. Bij muziekbeleving kunnen we cognitief de structuur waarnemen dankzij bottom-up processen (interpreteren van geluiden, trimbres en toonhoogten) en top-down processen (waarbij we een verwachting hebben op basis van je kennis en je vertrouwdheid met muzikale culturele normen). Maar er is meer dan dit cognitief proces: muziek heeft een verreikend en krachtig effect op onze emoties.

Think, believe and act! Denken, voelen en doen. Muziek komt rechtstreeks binnen in je onderbewustzijn waardoor je sneller voelt, sneller actie onderneemt en dus sneller tot resultaten kan komen …

Ook Plato zei het al: ‘Muziek en ritme vinden hun weg naar de verborgen gebieden van de ziel’.

Inspiratie en verbeelding blijven een zeer belangrijke factor: durven denken, maar vooral durven voelen en durven doen, geeft mensen kansen om te handelen vanuit eigen kracht, vanuit intrinsieke motivatie en hoop. Zo kan je levenslang leren, durf je ‘vernieuwend’ zijn, want daar draait het om in ons hart. Hoe blijft het boeiend? Hoe blijft de mens écht voelen? Hoe blijft flow en energie aanwezig?

Mijn pleidooi om samen klassieke muziek te beluisteren (in gezinsverband of in educatieve context) ligt me nauw aan het hart, want het geeft oneindige mogelijkheden tot verdieping. The sky is the limit …

Om het met de woorden van Victor Hugo te zeggen: ‘Muziek drukt uit wat niet gezegd kan worden maar waarover niet gezwegen kan worden’

En ik voeg er ook graag de woorden van Richard Wagner aan toe: ‘Wo die menschliche Sprache aufhört, fängt die Musik an.’ (NL.: ‘De muziek begint daar waar de macht van het woord stopt’.)

Hoogbegaafdheid en verbeelding

Ook Albert Einstein had heel veel verbeelding, iets wat niet veel mensen weten. Maar juist dat talent om zich dingen in te beelden, heeft hem aangezet tot zijn weergaloze theorieën en hem wereldberoemd gemaakt. Het idee voor zijn relativiteitstheorie viel hem te binnen op het moment dat hij zichzelf letterlijk op een lichtstraal zag reizen door de ruimte, uitgaande van het gegeven dat als je met de snelheid van het licht meerent met een lichtgolf je een staande golf zult zien. Hij zag zichzelf in een film, in beelden. Begaafde denkers, zoals Einstein, zijn vaak ook creatieve denkers. Wanneer zij volledig in een creatieve flow zijn, worden meerdere regio’s in het brein aangestuurd en wordt gebruikgemaakt van grote neurale netwerken. Dit uniek hersennetwerk zorgt ervoor dat ze uitgebreid verbeeldend kunnen denken en dat ze heel creatief kunnen zijn in het oplossen van problemen.

Muziek en verbeelding

Hoogbegaafden kunnen zich meer dan gemiddeld laten raken door muziek. Hersenscans bij begaafde kinderen toonden aan dat een geluid al zichtbaar is in het brein voor het hun oor bereikt. Vergeleken met leeftijdsgenoten reageerde hun brein eerder en ook met meer breinactiviteit. Hoogbegaafden ervaren een verhoogde zintuiglijke waarneming voor geluid, wat hen anders doet omgaan met de wereld. Alles komt heftiger binnen, dus ook muziek. Sommige componisten en musici zetten noten (visueel) om naar klank (fysiek), onthouden het en kunnen het zien. Als ze auditief en visueel weten wat er moet komen, kunnen ze het spelen als een aaneengeregen stroom bewegende associatieve beelden. Mozart en Beethoven bijvoorbeeld, zagen de muziek ruimtelijk. Ze visualiseerden dat het orkest speelde en schreven dat dan meteen op.

Hoogbegaafden die in muziek die verdieping kunnen zoeken (en vinden) kunnen hiermee ook hun zelfbeeld positief ontwikkelen. Creatieve denkers begrijpen Bach, Mozart, Beethoven, Wagner, Stravinsky,…

Mozart en Beethoven hadden dyslexie en hadden een vermogen om de wereld op een creatieve en vernieuwende manier te zien. Ook uitvinders zoals Albert Einstein en Thomas Edison waren dyslectisch. Volgens Ronald D. Davis zijn dyslexie en creativiteit onlosmakelijk met elkaar verbonden.

Een wandeling met muzikale beelden

Ludwig van Beethoven Coriolanus Ouverture (1807)

Coriolanus Ouverture is geschreven in 1807 en gaat over de Romeinse staatsman Generaal Gnauius Marcius Coriolanus (5de eeuw voor Christus). In onderstaand fragment, opgenomen in 1975, kan je dirigent Herbert von Karajan en de Berliner Philharmoniker bekijken en beluisteren.  Aan de manier waarop Maestro von Karajan dirigeert, kan je zien (en voelen) hoe hij het verhaal beleeft.

Een kort fragment beluisteren kan hier. Het volledige concert beluisteren kan hier.

Richard Strauss Till Eulenspiegels lustige Streiche (Tijl Uilenspiegels schelmenstreken), op. 28 (1895)

Deze live opname van London Symphony Orchestra en dirigent François-Xavier Roth dateert van april 2022. Violiste Clare Duckworth en dirigent François-Xavier Roth geven een introductie alvorens je het orkest zal zien spelen. In deze toelichting benadrukt de dirigent dat je tijdens het luisteren het verhaal van Tijl Uilenspiegel kan meedenken of dat je zelf je eigen verhaal mag creëren/verbeelden.

“Als geen ander verstond de Duitse componist Richard Strauss (1864-1949) de kunst om een verhaal in muziek om te zetten. Zo verklankt hij in zijn symfonische gedichten niet alleen de natuur (huilende wind, storm en donder), maar ook mekkerende schapen en op hol geslagen paarden. De componist zelf zou eens pocherig beweerd hebben dat hij met gemak een glas bier in muziek kon omzetten, en als het moest met het bierviltje eronder.

Strauss was zo verstandig om bij zijn symfonische gedichten een toelichting te geven. Er hoeft dus niet gegist worden naar de inhoud van Tijl Uilenspiegel uit 1895 ( Till Eulenspiegels lustige Streiche.) In het eerste hoofdthema, gespeeld door de hoorns, stelt de deugniet Tijl Uilenspiegel zichzelf voor. Ook zijn wandaden later in het stuk zijn goed te volgen, inclusief zijn berechting op het schavot. De avonturen van de legendarische komische held Tijl Uilenspiegel zijn voor het eerst gevonden in Duits-Nederlandse volksboeken omstreeks 1520. Echter verschillende landen eisen het recht op van de ‘echte’ Uilenspiegel. Hoe dan ook, in bijna alle versies wordt Tijl Uilenspiegel beschreven als een zwerver die in de Middeleeuwen streken uithaalde als handelaar, kermisklant, student en geestelijke. Hij zou het opgenomen hebben voor de boeren die zich lager in stand voelden dan de stadsmensen.” (zie ook: Strauss – Tijl Uilenspiegel – Klassiekemuziek.tv)

Concerttip: Dirk Brossé Onze Natuur, De Film, live in concert (Hotel Hungaria)

Van het Zwin aan zee tot diep in de Ardennen: met Onze Natuur, de Film tonen Hotel Hungaria ism VRT het wilde België in volle glorie.

Dirigent en componist Dirk Brossé is al 40 jaar lang een naam van wereldfaam in het muzieklandschap en is momenteel Music Director van het Chamber Orchestra of Philadelphia, van Film Festival Gent /World Soundtrack Awards en van Prima La Musica. Hij schreef reeds muziek voor theater, musicals, film en televisie en componeerde nu ook de hedendaagse, beklijvende muziek bij Onze Natuur, De Film. In februari 2023 werd  Dirk Brossé in de Verenigde Staten genomineerd voor de gerenommeerde International Film Music Critics Awards (IFMCA) in de categorie ‘Best Original Score for a Documentary’. De jaarlijkse International Film Music Critics Awards, die in 2023  aan hun 19de editie toe zijn, zijn de enige prijzen die door filmmuziekjournalisten uitgereikt worden aan componisten. Ze gaan er prat op de beste filmmuziek te bekronen, niet alleen van de grote Hollywood-producties, maar ook van de kleinere producties wereldwijd. Noem ze gerust de Oscars voor de filmmuziek. Voor Dirk Brossé is het de allereerste keer dat hij voorgedragen wordt voor een IFMCA Award. Dat hij in hetzelfde lijstje met genomineerden prijkt als de befaamde Hans Zimmer met ‘Frozen Planet II’, is dan ook groots nieuws.

Prima La Musica is een eigenzinnig Vlaams kamerorkest van jonge getalenteerde muzikanten met een originele aanpak. Door te focussen op interdisciplinaire projecten zoals dat van Onze Natuur drukken ze een unieke stempel op het concertlandschap in Vlaanderen en ver daarbuiten.ù

Info en tickets: https://www.onzenatuur.be/artikel/koop-hier-je-ticket-voor-onze-natuur-de-film-live-in-concert

Referenties

• Leo Bormans, The World Book of Hope (Dr. Naomi Ziv)
• Ronald Dell Davis, The Gift of dyslexia / The Gift of Learning. www.dyslexia.com
• Ein deutscher Musiker in Paris: Eine Pilgerfahrt zu Beethoven und andere Novellen und Aufsätze Enstanden 1840 und 1841. (Zenodot Verlagsgesellschaft 2015)
• www.klassiekemuziek.tv
• www.onzenatuur.be

Copyright © 2023 Evy Van Dongen, Music for kids Leuven – Alle rechten voorbehouden. Niets uit dit artikel mag worden verveelvoudigd, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteur. Online delen mag mits vermelding van auteur en link naar dit artikel.