De kracht van het Delphi-model: loopbaanbegeleiding voor hoogbegaafden

Sophie Vanbiervliet van de Talentenroos, schreef voor ons dit artikel:

Deze omschrijving komt uit het Delphi-model. Bijzonder hieraan is dat dit model ontworpen werd door een groep van experts, die zelf hoogbegaafd zijn. Daarnaast is het een existentieel model. Het model vertelt over het zijn van hoogbegaafden, het denken, het voelen, het willen en het waarnemen alsook over de onderlinge verbanden tussen al deze aspecten.

Dit model kan helpend zijn om inzicht te krijgen en te geven aan volwassenen die bij Talentenroos en Talentenbox aankloppen voor loopbaanbegeleiding. De hulpvraag kan zeer uiteenlopend zijn maar steeds zie ik volwassenen die emotioneel uitgeput zijn. Ze zijn het onbegrip en hun innerlijke strijd zo moe. Dan komt het er op aan om hen inzicht te geven in wie ze zijn en samen op zoek te gaan naar een passende omgeving.

Kenmerken bij hoogbegaafde volwassenen

Laat ons even de innerlijke kenmerken volgens het Delphi-model overlopen die vaak terugkomen bij de volwassen hoogbegaafde die komt aankloppen voor hulp:

• Het zijn wordt gekenmerkt door autonomie: de hoogbegaafde wil zijn eigen idee naar voor brengen, wil zijn eigen beslissingen nemen na voldoende afwegingen, wil de dingen op zijn eigen manier doen.
• Het denken is hoogintelligent: analytisch, op verschillende niveaus tegelijkertijd, groot associatief vermogen, knap geheugen, snel.
• Het voelen is rijk geschakeerd: er spelen vaak veel emoties tegelijk, daarenboven heel intens, heel kleurrijk en onderling verweven.

Daarnaast gaat men in het Delphi-model dieper in op hoe de hoogbegaafde zich verhoudt ten opzichte van de buitenwereld:

• Hoogbegaafde mensen zijn leergierig, willen ontdekken, zijn heel gedreven en nieuwsgierig.
• Ze willen creëren: een theorie, een plan, een methode, een product, een idee…Ze bedenken graag oplossingen, zoeken verbanden.
• Hun waarnemen benoemen we als hoogsensitief: al hun zintuigen staan op scherp, alles komt direct en haarscherp binnen.
• Tenslotte zijn ze snel, intens en complex. Zo kunnen ze een grote complexiteit aan en beleven ze alles rondom zich als intens.

De kracht van het Delphi-model: loopbaanbegeleiding voor hoogbegaafden

In de beroepscontext werkt de hoogbegaafde graag doelgericht: ze houden van vergaderingen waar visies en doelstellingen van het bedrijf uit de doeken gedaan worden. De radartjes in hun hoofd beginnen op volle toeren te werken. Ze krijgen duizend ideeën en gaan die razendsnel aftoetsen door het maken van lijstjes van pro’s en contra’s … en komen enthousiast buiten. Daarna gaan ze die ideeën op papier uitwerken, ze komen in de flow en gaan uren door. Ze maken een afspraak bij hun manager om hun plan te bespreken, maar wat gebeurt er dan?

Scenario 1

Hun manager begrijpt er niets van, geraakt niet wijs uit wat de hoogbegaafde bedoelt. Hij/zij kan niet volgen. Hij benoemt het plan als chaotisch en stuurt de medewerker weg. De hoogbegaafde begrijpt niet wat er gebeurt en zal zijn plan bij andere mensen proberen te verdedigen maar stuit telkens op dezelfde muur van onbegrip…

Scenario 2

De manager gaat stapje voor stapje mee in het idee, maar aan een slakkengangetje. Het tempo ligt zo traag dat de hoogbegaafde zich van frustratie en verveling naar het werk moet slepen…

Scenario 3

De manager luistert, gaat mee in het verhaal maar wil de pluimen op zijn hoed steken. Hij ‘steelt’ als het ware de ideeën van de hoogbegaafde om zo een eigen promotie te kunnen bekomen. Dit druist zo in tegen waarde van authenticiteit van de hoogbegaafde dat hij een gevoel van boosheid en frustratie ervaart dat zo overheersend is dat het voor hem niet meer moet op die manier…

Wat zijn dan de opties ?

Vaak is een eerste stap het werken rond communicatie. Kenmerkend voor hoogbegaafden is het snelle denken. Ze kunnen strategieën van begin tot einde in hun hoofd uitdenken en snel oplossingen bedenken. De valkuil is dat de hoogbegaafde dit niet even goed kan verwoorden. Het denken gaat vaak sneller dan uitleggen hoe je op iets gekomen bent. Wat voor de hoogbegaafde logisch en duidelijk is, is het niet altijd voor een ander. Het is dus belangrijk dat de hoogbegaafde zich dat realiseert. Dan kan er geoefend worden om ideeën op een eenvoudige manier uit de doeken te doen, verstaanbaar voor iedereen, op een tempo dat iedereen kan volgen. Ik krijg vaak te horen ‘waarom begrijpen ze mij niet’? Als we dan inzicht kunnen geven in hun snelle denken, dat toch wel afwijkt van het ‘doorsnee’ denken, dan kunnen ze de keuze maken om zich te bekwamen in breder toegankelijke taal. Denk maar aan Lieven Scheire die wetenschap probeert te verwoorden in gewone taal of de dokter/specialist die zijn hypothese of diagnose verwoordt zonder vakjargon.

Een tweede stap is stilstaan bij de unieke gaven en zingeving: kan je in deze functie iets betekenen voor mens en/of maatschappij op een manier die bij jou past ? Krijg je de ruimte om op een autonome manier na te denken over oplossingen, verbeteringen?

Een derde stap is analyse van de omgeving, de structuur: hoe snel evolueert het bedrijf, de processen? Het spreekt voor zich dat de hoogbegaafde nood heeft aan een dynamische structuur. Een bedrijf of organisatie die er jaren over doet om een verandering daadwerkelijk in de markt te zetten druist regelrecht in tegen het zijn van de hoogbegaafde. Een gebrek aan uitdaging leidt tot verveling. Dat leidt op zijn beurt tot vermoeidheid en lusteloosheid. De kiem voor een bore-out is gelegd. De oplossing bestaat erin dat de hoogbegaafde op zoek gaat om steeds weer nieuwe dingen te ondernemen die voor voldoende inspiratie en energie zorgen.

Tenslotte staan we stil bij de mensen op het werk: met wie werk je samen, aan wie rapporteer je, wie zijn je contacten binnen en buiten het bedrijf ? Samen kunnen denken, kunnen brainstormen, van gedachten wisselen met andere sneldenkenden is een grote bron van energie voor de hoogbegaafde …Een van mijn cliënten benoemt het als volgt: ‘Ik heb er geen last van als mijn ideeën niet gevolgd worden als men mij kan argumenten waarom. Ik hou van het proces van denken, afwegen, bijstellen, opnieuw verdedigen maar heb een hekel aan niet serieus genomen worden’. De hoogbegaafde is op zoek naar authentieke contacten en wil verbinding ervaren met collega’s en leidinggevenden. Hij heeft nood aan een leidinggevende die duidelijke doelstellingen formuleert en die de ruimte geeft om dit te doen naar eigen invulling.

Inzicht en zelfkennis zijn de sleutels om daadwerkelijk tot stappen te komen. Dit is waar cliënten op mogen rekenen wanneer ze bij Hoogbloeier aankloppen voor loopbaanbegeleiding. We staan stil bij hun unieke talenten, zoeken samen waar het energieverlies vandaan komt (inhoud job, structuur van het bedrijf, communicatievaardigheden, collega’s en leidinggevenden) om zo beetje bij beetje te kunnen evolueren naar een functie, een job, een bedrijf dat past bij wie ze zijn: die snelle en slimme denker, die complexe zaken aankan. Autonoom, nieuwsgierig en gedreven van aard. Een sensitief en emotioneel mens, intens levend en plezier scheppend in creëren. De partners van het Hoogbloeier expertise netwerk die loopbaanbegeleiding aanbieden, zijn:

• Sophie Vanbiervliet – Talentenroos – Talentenbox (regio Brugge)
• Veerle Deleeneer – De Kiemstee (regio Denderhoutem)

Referentie 

Kooijman-van Thiel, M. (2008). Hoogbegaafd, dat zie je zo! Ede: Oya Productions.

Copyright © 2021 Sophie Vanbiervliet, Talentenroos - Alle rechten voorbehouden. Niets uit dit artikel mag worden verveelvoudigd, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteur. Online delen mag mits vermelding van auteur en link naar dit artikel.