Ben jij een hoogbegaafde student op zoek naar de perfecte studiekeuze?

Hoe een studierichting te kiezen wanneer je hoogbegaafd bent?

De proefpersonen uit het onderzoek van Lewis Terman hadden heel veel moeite om hun buitengewone intellectuele vaardigheden om te zetten in zinvolle, productieve jobs. Nog steeds ervaren begaafde jongvolwassenen problemen in het nemen van beslissingen omtrent studie- en jobkeuze. Multipotentialiteit kan hierbij een mogelijke oorzaak te zijn. Maar ook bij de zogenaamde ‘early emergers’, de vroegbloeiers zo je wil, gaat het niet altijd van een leien dakje.

Een ontbrekend element in de persoonlijke ontwikkeling van de meeste hoogbegaafden is dan ook een aangepaste studie- en loopbaanbegeleiding. Hoewel er ondertussen al heel wat studiekeuzebegeleidings- en loopbaancentra zijn, zien we dat deze zeer algemeen werken en zich niet specifiek genoeg richten naar hoogbegaafde jongeren en volwassenen.

[Deze tekst komt integraal uit Kerr, B. (Ed.). (1991). A Handbook for Counseling the Gifted and Talented. American Association for Counseling and Development.]

Multipotentialiteit

De reden waarom hoogbegaafde leerlingen soms moeilijk tot een studiekeuze komen is mogelijks te vinden in hun multigetalenteerdheid. Multipotentialiteit wordt gedefinieerd als het vermogen om een groot aantal competenties te verwerven op een hoog niveau. Het hebben van meerdere mogelijkheden geeft echter een gemengd gevoel: het kan zowel een vloek als een zegen zijn. Als een student steeds maar tienen haalt in heel wat vakken, dan kan hij immers geen keuze maken op basis van wat hij het beste kan. Het gebeurt daardoor dat zij gaat twijfelen tussen verschillende studiekeuzes en de keuze steeds maar gaat uitstellen. Uiteindelijk kiest de student dan een opleiding om diverse redenen:

1. ofwel omdat de studie breed genoeg georiënteerd is (waarmee de keuze voor een job nog verder wordt vooruitgeschoven);
2. ofwel uit conformisme met hun klasgenoten (mijn vriend of vriendin volgen deze studie ook);
3. ofwel op basis van praktische overwegingen (deze universiteit ligt dichter bij huis)
4. ofwel op basis van lucrativiteit (met deze opleiding verdien je later tenminste goed!).

Meestal wordt de uiteindelijke keuze dan niet gemaakt door de student zelf, maar door de omgeving die hen met allerlei rationele overwegingen in een bepaalde richting tracht te duwen, veelal goedbedoeld. Uit onderzoek blijkt dat er vooral studierichtingen worden gekozen als economie, marketing en communicatie, computertechnologie en engineering, (bio)-geneeskunde of rechten, wat vooral ‘veilige’ academische studies zijn. Er zijn heel wat minder getalenteerde jongeren die bewust kiezen voor talen, pure wiskunde, biologie, humane of sociale wetenschappen of een kunstrichting. Vooral  jongens ervaren veel druk om in een wiskundig-wetenschappelijke richting te zoeken, vooral als hun vaders zelf getalenteerd waren in deze vakken.

Het gevolg laat zich raden: een student die niet volkomen enthousiast is over de studie; die geen intrinsieke motivatie vindt om te studeren; die veel kans heeft de studie niet succesvol te  beëindigen en dan eender welke job aanneemt om toch maar iets te doen. Of de student maakt de opleiding wel succesvol af, begint aan een job in deze sector maar vindt er geen voldoening in en eindigt daardoor een aantal jaren later met een burn- of bore-out zonder echt te weten wat de oorzaak hiervan is.

Ouders en leerkrachten uit hun vroegere school zijn teleurgesteld en staan voor een raadsel wanneer de carrière van deze nochtans getalenteerde jongvolwassene mislukt. Zij blijven erop aandringen dat ‘je toch alles kunt worden wat je maar wilt’, maar beseffen niet goed dat dát nu net het probleem is. In tegenstelling tot gemiddelde studenten die hun studiekeuze baseren op het vak waar ze sterkst in zijn, moeten veel hoogbegaafde leerlingen een keuze maken op basis van totaal andere criteria dan hun bekwaamheid.

Early emergers

Als multipotentialiteit eerder een punt van zorg is voor de individuele leerling, dan zijn ‘early emergers’ vooral een bron van misverstanden en zorg voor hun ouders en de maatschappij in het algemeen. Deze vroegbloeiers zijn kinderen die al vanaf zeer jonge leeftijd een extreem gerichte interesse hebben. Omdat een zich vroeg uitende passie in een bepaald domein net een gemeenschappelijk kenmerk is van de kindertijd van eminente personen, dient dit vroege bloeien gezien te worden als een opportuniteit die goed begeleid dient te worden en niet als een ‘probleem’ dat verwaarloosd of zelfs helemaal gefnuikt wordt.

Om goed te kunnen begeleiden dient het opkomende talent eerst en vooral opgemerkt te worden waarna je trainingen en middelen kan aanbieden om deze vaardigheden verder te ontwikkelen. Maar bovenal moet je open-minded blijven betreffende de toekomst van dit talent of interesse.

Het gebeurt echter al te vaak dat het talent genegeerd wordt, niet gezien en aldus ook niet de middelen krijgt om te ontwikkelen. Talenten moeten niet alleen gezien worden in traditionele academische gebieden, maar ook op vlak van creatief denken en leiderschap. Ouders en ook leerkrachten dienen zich bewust te zijn van het feit dat een kind vooral ook passie vertoont bij vrijetijdsactiviteiten, dat ook skateboarden of computerspelletjes spelen een teken kan zijn van atletisch of ruimtelijk-visueel talent. Het negeren ervan omdat het zich voordoet in een spel kan schade brengen aan de loopbaanontwikkeling van de student.

De passie fnuiken van de vroegbloeier lijkt misschien niet makkelijk, maar het gebeurt al te vaak door het talent te minimaliseren of door vooral aan te dringen op een brede ontwikkeling. Soms verbieden ouders of scholen de nodige vorming waardoor een talent dreigt te verdorren. Tenslotte kan ook een al te enthousiaste aanmoediging of een te hoge druk op het kind het intrinsieke plezier dat het kind voelt in zijn passie ontnemen.

In onderstaande tabellen vind je de kenmerken van multipotentialiteit en vroegrijpheid terug, van kindertijd tot volwassenheid.

Begeleiding

Uit bovenstaande blijkt dat interventies al op een vroege leeftijd nodig zijn voor deze hoogbegaafde jongeren. Dit betekent niet dat zijn onder druk moeten worden gezet om heel vroeg een carrièrekeuze te maken. In plaats daarvan zou loopbaanontwikkeling, op maat van begaafde kinderen, moeten worden toegevoegd aan enerzijds de reguliere studiekeuzebegeleidingsprogramma’s op scholen of anderzijds aan programma’s voor cognitief begaafde leerlingen zoals verrijkingsklassen.

Loopbaanbegeleiding bij cognitief begaafde studenten moet niet alleen rekening houden met hun speciale behoeften op gebied van loopbaanontwikkeling, maar ook met hun voorkeur voor uitdagende materialen en methoden. Maar bovenal moet het worden gebaseerd op het ontdekken van een passie of doel in plaats van het zoeken naar een geschikte job. Niet het zichzelf leren verkopen, opstellen van cv’s of sollicitatievaardigheden dient te worden aangeboden, maar wel het leren inzien van het belang van deze zoektocht naar betekenis en zin geven aan het leven.

Een studiekeuze maken bij Hoogbloeier®?

Veel cognitief begaafde jongeren zijn inderdaad wel goed in heel veel vakken en dit maakt het moeilijk om een goede studiekeuze te maken. Ze worden multipotentieel genoemd of ook nog multigetalenteerd. Omdat ze dikwijls niet goed weten wat hun passie is, worden ze door hun omgeving (ouders, leerkrachten,…) meestal in een studierichting geduwd die tot een job leidt die goed verdient en die ze ook echt wel zullen kunnen uitoefenen, maar waar ze geen echte passie voor hebben. Dit heeft nogal dikwijls tot gevolg dat ze zo’n tien jaar later met een burnout eindigen. Niet alleen succesvolle hoogbegaafden, ook jongeren die onderpresteren weten vaak niet wat hun talenten en passies zijn. Ook voor hen kan het zoeken naar hun talenten een manier zijn om opnieuw gemotiveerd te raken.

Onze coaches bekijken in een aantal sessies welke talenten de jongere heeft. Daarnaast wordt ook naar zijn waarden gepeild bij een eventuele job later. Inzicht in interesses en vaardigheden maakt het geheel af en zorgt ervoor dat de jongere een positieve keuze kan maken voor een bepaalde studierichting.

In de lijst van partners vind je hun aanbod onder hun naam. Zoek naar een coach dicht bij je in de buurt die studiekeuze in zijn aanbod heeft en contacteer hem of haar gerust voor een intakegesprek.

Copyright © 2023 dr. Sabine Sypré, Hoogbloeier® cvba – Alle rechten voorbehouden. Niets uit dit artikel mag worden verveelvoudigd, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteur. Online delen mag mits vermelding van auteur en link naar dit artikel.