Hoogbegaafd en nog iets meer: dubbel bijzondere kinderen

Anja Baele, psycholoog, schreef voor ons dit artikel:

Als we het hebben over hoogbegaafde kinderen dan denken we aan kinderen met een snel werkend brein, kinderen die een grote leerhonger hebben, kinderen die autonomie, zelfstandigheid, scheppingsdrang, … hoog in het vaandel dragen. Binnen de groep van hoogbegaafde kinderen hebben we echter ook nog een aparte groep kinderen met eigen kenmerken en karakteristieken: de dubbel bijzondere kinderen. Zijn dit dan kinderen die nog meer ‘bijzonder’ zijn? Of hoe moeten we deze term begrijpen? (In Engelstalige gebieden spreken we trouwens van ‘twice exceptional children’.) Wat is er kenmerkend aan deze kinderen en waarin verschillen ze van ‘gewone’ hoogbegaafde kinderen?

Hoogbegaafd en nog iets meer: dubbel bijzondere kinderen

Dubbel bijzondere kinderen combineren hoogbegaafdheid (of een sterk intellectueel vermogen) met een bijkomende bijzonderheid of aandachtspunt. Dit aandachtspunt kan verschillende vormen aannemen. In het figuurtje hieronder zie je een aantal mogelijke combinaties.

Dubbel bijzondere kinderen hebben dus twee pijlers waarop ze functioneren. Enerzijds is er de hoog/meerbegaafdheid, de leerhonger en de bijhorende zijnskenmerken. Anderzijds hebben we het aandachtspunt, de moeilijkheid, de bijkomende diagnose of leerstoornis. Terwijl we hoogbegaafde kinderen in het rechterstaartje van de Gauss curve terugvinden, situeren dubbel bijzondere kinderen zich op twee plaatsen in de curve: enerzijds in het rechterstaartje van de curve voor wat betreft hun hoogbegaafdheid en leerhonger, anderzijds in de middenmoot voor wat betreft hun bijkomende moeilijkheid. 

Moeten we bij deze kinderen dan enkel of in de eerste plaats oog hebben voor hun moeilijkheid en deze aanpakken en ondersteunen? En wat dan met de leerhonger en hun sneller werkend brein? 

Aangezien we twee pijlers hebben, moeten we in de aanpak en begeleiding van deze kinderen aandacht hebben voor beide pijlers. Dit wil zeggen (1) het scheppen van een leeromgeving waar de kinderen kunnen leren, waar ze kunnen functioneren in hun zone van de naaste ontwikkeling en waar ze hun leerhonger kunnen stillen net zoals ‘gewone’ hoogbegaafde kinderen. En (2) het ondersteunen en aandacht hebben voor hun bijkomende moeilijkheid én deze moeilijkheid, net zoals andere kinderen met deze diagnoses of leerstoornis, voorzien van de passende ondersteuningsmaatregelen (bv. gebruik maken van voorleessoftware bij dubbel bijzondere kinderen met dyslexie, zorgen voor een auti-vriendelijke omgeving voor hb kinderen met ASS, …).

Het detecteren van deze dubbel bijzonderheid is specialistenwerk. Vaak komen deze kinderen bij een intelligentie-onderzoek niet in het hoogbegaafdheidsgebied terecht en dreigen ze, zonder kennis ter zake, weggezet te worden als ‘gemiddelde leerlingen’ waar er noch oog is voor de leerhonger als waar er geen ondersteuning voor wordt ingezet. Bekijken we de intelligentietest echter met onze expertise rond dubbel bijzonderheid, dan zien we vaak disharmonische profielen met (significante) verschillen binnen deelvaardigheden. Afhankelijk van de bijkomende problematiek zien we tijdens de afname van de IQ-test ook reeds elementen verschijnen die passen bij de dubbel bijzonderheid.

Een niet zo eenvoudige opdracht, maar een taak die van levensbelang is voor deze deelgroep van hoogbegaafde kinderen. Alleen door de juiste bril op te zetten, kunnen we deze kinderen geven wat ze echt nodig hebben binnen hun school- en leertraject. Alleen door hen te zien zoals ze echt zijn, kunnen we de noden en de behoeften die ze hebben aanpakken en ondersteunen. Alleen zo zorgen we ervoor dat ze hun plekje in deze wereld kunnen vinden…

Copyright © 2022 Anja Baele – Alle rechten voorbehouden. Niets uit dit artikel mag worden verveelvoudigd, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteur. Online delen mag mits vermelding van auteur en link naar dit artikel.