Begaafd begeleiden

Leerkrachten stellen zich in hun professionele ontwikkeling steeds actiever op. Ze zoeken naar wegen om hun leerlingen effectief te begeleiden. Maatschappelijke ontwikkelingen en veranderende onderwijskundige inzichten over inclusie, passend onderwijs en handelingsgericht werken, spelen daarbij een belangrijke rol. Daarnaast neemt door de diversiteit in ‘eigenheid van leerlingen’ de behoefte aan nieuwe kennis en vaardigheden toe. De optelsom van diepgaande leerprocessen waarin kennis en vaardigheden door reflectie gecombineerd worden is kunnis van de leerkracht.

‘Begaafd begeleiden’ introduceert het IPA-model, een nieuw model van betekenisvol leren, en verbindt algemene beroepscompetenties van leraren met competenties voor onderwijsbegeleiding aan begaafde leerlingen.

Voor de specialistisch opgeleide leraar vormt de competentiematrix in dit boek het professionele kader van waaruit hij/zij begaafde leerlingen en collega’s begeleidt en beleidsprocessen aanstuurt.

De competentiematrix kan bovendien op schoolniveau gebruikt worden om vast te stellen wat sterke en zwakke kanten zijn in begeleidingsprocessen. Vervolgens kan de matrix ingezet worden als assessmentinstrument om een voor de school op maat ontwikkeld professionaliseringsperspectief vast te stellen.

Aanvullend op dit competentieprofiel biedt ‘Begaafd begeleiden’ een beroepscode die geldt voor de Specialist Begaafdheid SE/ZOO®. Alleen specialisten die het assessment voor deze titel met goed gevolg hebben doorstaan, krijgen toestemming zich van andere specialisten te onderscheiden door het voeren van de titel. Deze specialisten conformeren zich aan de beroepscode zoals deze in ‘Begaafd begeleiden’ is vastgelegd.

De auteurs

Eleonoor van Gerven studeerde pedagogiek aan de Katholieke Universiteit Nijmegen (thans Radbouduniversiteit). In haar praktijk Slim! Educatief adviseert en begeleidt zijn scholen inzake hoogbegaafdheid. Zij verzorgt diverse trainingen en studiedagen. In 2001 verscheen van haar hand Zicht op hoogbegaafdheid. Handboek voor de onderwijspraktijk (Lemma, 2001). Samen met Sylvia Drent schreef zij Een doorgaande lijn voor hoogbegaafde leerlingen: Een praktische gids voor basisschoolbeleid (Lemma, 2000); Professioneel omgaan met hoogbegaafde leerlingen in het basisonderwijs (Van Gorcum, 5de druk 2011). Zij ontwikkelden samen het Digitaal handelingsprotocol hoogbegaafdheid (Van Gorcum, 2007-2011, webbased editie).

In 2008 publiceerde zij het boek Slim beleid. Keuzes en consequenties bij beleid voor hoogbegaafde leerlingen in het basisonderwijs. (Van Gorcum). In 2009 verscheen Handboek Hoogbegaafdheid (2de druk 2009).

Ilja Hoogenbergs-Engbers studeerde orthopedagogiek aan de Universiteit van Utrecht. Na een aantal jaren gewerkt te hebben als beleidsonderzoeker op het gebied van onderwijs bij IVA, heeft zij diverse functies bekleed binnen het onderwijs. Tot augustus 2011 was ze verbonden aan Fontys OSO waar zij werkzaam was als ontwikkelaar, leerroutecoördinator en docent voor de leerroute Master SEN Hoogbegaafdheid. Op dit moment is zij werkzaam vanuit haar eigen praktijk Zicht op Onderwijs. In haar praktijk houdt ze zich onder andere bezig met het adviseren en begeleiden van leerkrachten en scholen op het gebied van hoogbegaafdheid met als doel het optimaliseren van het onderwijs.

Eleonoor van Gerven ontwikkelde o.a. voor Fontys/OSO de eerste Master SEN leerroute Specialist Begaafdheid. Samen met Ilja Hoogenbergs-Engbers ontwikkelde zij de eenjarige opleiding Specialist Begaafdheid SE/ZOO®. Samen zijn zij verantwoordelijk voor de daarvoor opgezette digitale campus Specialist Begaafdheid.

Recensie

Uit een recensie van Carl D’hondt, voorzitter van Bekina:

“Dit is een merkwaardig boek. Het beschrijft hoe de ideale leerkracht (en schoolteam) voor hoogbegaafde leerlingen er uitziet of hoe de ideale zorgbegeleider voor hoogbegaafde leerlingen er uitziet, die tevens haar collega-leerkrachten coacht. Dit boek past de competenties voor leerkrachten toe op de belangrijkste competentiegebieden voor hoogbegaafde leerlingen op school.

Het boek behandelt de formele eisen die aan een specialist hoogbegaafdheid op school mogen worden gesteld. De auteurs slagen daar wonderwel in. Het behoort niet tot het opzet van het boek om deze formele eisen inhoudelijk op te vullen. Dit is begrijpelijk, maar tegelijk frustrerend. Zelfs mensen die al decennia lang bezig zijn met hoogbegaafdheid, zullen bij bepaalde deelcompetenties in verlegenheid komen omdat ze niet echt weten hoe het inhoudelijk in te vullen. […]

Dit is een schitterend werkstuk waaraan echter nog heel veel bijschaafwerk is. Dit klinkt misschien tegenstrijdig. Maar als men de kwaliteit van dit werkstuk vergelijkt met wat er 2 à 3 decennia terug in het Nederlandstalig gebied werd gepubliceerd, dan is de rijke didactische concretisering van de algemene ideeën van vorige decennia zeer opmerkelijk in dit boek. Ondanks bepaalde gebreken zal het fundament van dit werkstuk overeind blijven.

Als de kinderziekten, waarvan we er enkele hebben aangegeven, genezen kunnen worden, kan dit een pracht van een baby worden.

Wij wensen het de auteurs volmondig toe.”