Karakterkracht

“Bij ons op school werd de doos ingezet in ‘breintraining’. Dit is een traject voor leerlingen met kenmerken van begaafdheid die op gebied van mindset en executieve vaardigheden wat ondersteuning kunnen gebruiken. We werkten vooral met de 72 kaarten met karakterkrachten, die onderverdeeld werden in zes domeinen: wijsheid, moed, menselijkheid, gerechtigheid, gematigdheid en transcendentie. Leerlingen kozen per domein de kaarten die volgens hen het best bij zichzelf pasten. De keuze van de kaarten gaf een mooie aanzet om met de leerlingen in gesprek te gaan. We konden ook vragen waarom ze een bepaalde kaart niet gekozen hadden en ook dat gaf inzichten om de leerlingen verder te kunnen begeleiden in het traject.

Bij ons op school is al heel wat kennis aanwezig met betrekking tot cognitief begaafde leerlingen. De kenniskaarten waren voor ons dus niet zo bruikbaar, aangezien ze heel beperkt zijn. Maar ik denk wel dat het voor scholen die nog in de beginschoenen staan wat betreft het begeleiden van leerlingen met kenmerken van begaafdheid, de theoriekaarten in de koffer bruikbaar zijn.

We vonden het wel jammer dat de nuancering van het zijnsluik van Kieboom (2007) niet aan bod komt op de eerste kenniskaart. Deze kenmerken, die voortkomen uit de klinische praktijk, worden best niet gebruikt om leerlingen te signaleren, al blijven ze wel van belang in de begeleiding als leerlingen vastlopen op deze kenmerken. Deze nuance wordt verder wel kort toegelicht op kenniskaart nummer 4.

De koffer is een heel mooie aanwinst voor onze kast met begeleidingsmateriaal op school.”

“Ik gebruikte de 72 kaarten binnen de zes domeinen van de positieve psychologie in verschillende kennismakingsgesprekken met kinderen in mijn begeleidingspraktijk. Ik had de kaarten eerst uitgetest op mijn eigen kinderen, om te zien of zij in staat waren passende kaarten uit te kiezen. Dat lukt bijzonder goed door de passende zinnetjes op de kaarten:

• Ik kijk positief naar de toekomst
• Ik accepteer hulp van anderen
• Ik neem graag beslissingen
•  …

De kaarten geven meteen een mooi zicht op hoe een kind zichzelf ziet en waar sterktes en eventuele valkuilen zich zouden kunnen bevinden. De keuzes van de kaarten terugkoppelen aan ouders gaf ook een aanzet voor mooie gesprekken. De werkvormen kon ik in de individuele sessies niet gebruiken, maar ze zien er echt heel tof uit. Ze kunnen zeker in een plusgroepje of in een verrijkingsklas ingezet worden volgens mij.

Ik vind het hele mooie, vrolijk uitziende kaarten die een meerwaarde zijn in de begeleiding.”

“Karakterkracht is een mooi uitgegeven doos met meteen inzetbare kaarten. Het mooie is dat iedereen ermee aan de slag kan. Vanuit een beginsituatieanalyse kan je nagaan: wat kennen, herkennen en erkennen ikzelf als leerkracht of coach (of onze leerkrachten) en de leerlingen met wie ik werk? Op deze manier kan je je verdere actie gericht afstemmen op je doelpubliek."

Hoogbegaafden houden nu eenmaal niet van herhaling. Hoogbegaafden houden daarnaast vaak wel van nuancering en diepgang en de informatie op de kaarten is eerder beperkt. Goed om te gebruiken als basis voor (de jongere) kinderen, maar de leerkracht of coach die ermee aan de slag gaat, heeft toch liefst wel wat meer achtergrondinformatie. Dat kan eenvoudig opgelost worden door de verwijzing naar recente publicaties of conrete artikels die je als leerkracht kan raadplegen.

De makers baseren zich op wetenschappelijke kennis lezen we in de kaarten voor de leerkracht. Ze maken gebruik van de zijnskenmerken (Kieboom, 2007) en de zes profielen van Betts en Neihart (1988). Uit recent internationaal onderzoek (bv. Shore & Kanevsky, 1993) en onderzoek van Project Talent (2019) suggereren echter dat het ‘zijnsluik’ geen basis is voor de identificatie van hoogbegaafdheid. Hoewel het 'zijnsluik' waardevolle inzichten kan bieden om onderwijsbehoeften te bepalen, tonen deze onderzoeken aan dat niet alle hoogbegaafden de betreffende zijnskenmerken vertonen. Het is belangrijk om deze nuance te begrijpen om misverstanden over het zijnsluik te voorkomen. Dit is een aandachtspunt voor KarakterKracht en benadrukt het belang van een brede benadering bij het identificeren van hoogbegaafdheid en bepalen van onderwijsbehoeften.

Het concrete materiaal is prima inzetbaar in de plusklas. In de introductievideo wordt er zelfs gesproken over het gebruik ervan in de reguliere klas. En dat lijkt me zeker ook mogelijk, mits het gebeurt in een homogene groep of subgroep zodat hoogbegaafde kinderen met ontwikkelingsgelijken kunnen doordenken en overleggen. De verbondenheid met andere hoogbegaafden lijkt me hier een belangrijke meerwaarde en is noodzakelijk om de doelstellingen van de koffer te bereiken.

De voorgestelde werkvormen bij het onderdeel ‘erkennen’ zijn gevarieerd. Coaches kennen meestal best al wel wat werkvormen, maar vinden er zeker nog leuke en nieuwe suggesties. De creatieve denker komt via de kaartjes ook vast op andere  varianten.

De 24 karakterkrachten van Seligman en Peterson (2004) spreken, vanuit de positieve psychologie, de krachten aan die de hoogbegaafde leerling kan inzetten om zijn potentieel verder te ontplooien en ontwikkelen. Het bevordert de ontwikkeling van een positief zelfbeeld en een evenwichtige ontwikkeling. Op deze manier blijft Karakterkracht in het onderdeel ‘herkennen’ ook ver weg van labeltjes en problemen waar onderpresterende hoogbegaafden tegenaan lopen. Het zet hen net in hun kracht en boort hun natuurlijke krachtbronnen aan. Ze leren zichzelf beter kennen en begrijpen, ze leren anderen beter begrijpen en anderen leren ook de hoogbegaafde leerling beter begrijpen.