Een opdracht voor de lagere school geïnspireerd door de zelfdeterminatietheorie: ontwerp een duurzaam miniatuurhuis

Deze opdracht combineert autonomie en structuur om hoogbegaafde leerlingen een uitdagende en motiverende leerervaring te bieden, terwijl het hen ondersteunt in het ontwikkelen van zelfstandigheid, probleemoplossend vermogen en samenwerking.

Doel van de opdracht

De leerlingen ontwerpen en bouwen een miniatuurhuis dat zo duurzaam mogelijk is. Het doel is om hun creativiteit, probleemoplossend vermogen en kennis over duurzaamheid te stimuleren. Hoogbegaafde leerlingen worden uitgedaagd om complexe keuzes te maken en rekening te houden met verschillende factoren, zoals energie-efficiëntie, gebruik van materialen en milieu-impact. Dit sluit aan bij hun behoefte aan intellectuele uitdaging en betekenisvol leren.

Voorbereiding

1. Context schetsen: bereid een korte introductie voor over duurzaamheid en waarom het belangrijk is in de bouwsector. Gebruik eenvoudige voorbeelden zoals zonnepanelen, isolatie, en gerecyclede materialen.
2. Checklist maken: stel een duidelijke checklist op met stappen die leerlingen moeten volgen, zoals het maken van een ontwerptekening, het kiezen van materialen, en het bouwen van het huis.
3. Keuzemogelijkheden bieden: voorzie voorbeelden van verschillende huisontwerpen (een eenvoudig huis, een boomhut, een tiny house) en laat de leerlingen zelf kiezen wat zij willen ontwerpen.
4. Structuur aanbrengen: Verdeel de opdracht in drie overzichtelijke fasen:
   • Fase 1: ontwerp: leerlingen maken een ontwerptekening van hun huis.
   • Fase 2: materialen verzamelen: ze kiezen hoe ze hun huis willen vormgeven.
   • Fase 3: model bouwen: ze bouwen hun model en presenteren hun creatie.

Uitvoering

Stap 1: introductie en keuzevrijheid (autonomie-ondersteuning)

• Begin de les met een korte presentatie over duurzaamheid en hoe dat in huisontwerpen kan worden toegepast.
• Geef leerlingen de vrijheid om hun project te personaliseren: laat hen kiezen welk type huis ze willen ontwerpen en welke gerecyclede materialen ze willen gebruiken.
• Laat ze in kleine groepjes brainstormen over creatieve ideeën en hun gekozen aanpak delen met de klas.

Stap 2: heldere verwachtingen stellen (structuur)

• Geef duidelijke criteria waaraan het huis moet voldoen, zoals een minimum aantal kamers, gebruik van minstens drie gerecyclede materialen en een manier om energie-efficiëntie aan te tonen.
• Bespreek de stappen: ontwerptekening maken, benodigde materialen verzamelen, en het model bouwen.

Stap 3: stapsgewijze begeleiding bieden (structuur)

Begeleid leerlingen bij elke fase van het proces. Bijvoorbeeld: 

• Ontwerp: help hen nadenken over hoe ze hun ideeën realistisch kunnen maken en zorg dat ze een schets op schaal maken.
• Materialen kiezen: bespreek hoe materialen hergebruikt kunnen worden en hun eigenschappen.
• Bouwen: geef tips over hoe ze hun constructie stevig kunnen maken en ondersteun bij technische details zoals het bevestigen van lampjes.

Stap 4: voortgang monitoren (structuur)

• Plan tussentijdse check-ins, waarbij leerlingen hun voortgang presenteren en reflecteren op wat goed gaat en wat verbeterd kan worden.
• Geef gerichte feedback, bijvoorbeeld: “Je ontwerp ziet er goed uit! Denk ook aan hoe je het dak energie-efficiënt kunt maken.”

Stap 5: feedback geven (structuur en autonomie-ondersteuning)

• Zorg voor procesgerichte feedback: complimenteer hun inspanningen en creativiteit, maar geef ook tips voor verbeteringen. Bijvoorbeeld: “Je hebt slimme keuzes gemaakt voor de isolatie, maar hoe zou je meer lichtinval kunnen creëren zonder extra energie te gebruiken?”
• Laat hen reflecteren op hun eigen werk: wat vonden ze leuk en uitdagend?

Stap 6: presentatie en reflectie (autonomie-ondersteuning)

• Laat elke leerling of groep hun miniatuurhuis presenteren aan de klas, inclusief uitleg over de duurzame keuzes die ze hebben gemaakt.
• Moedig hen aan om feedback van klasgenoten te ontvangen en te reageren op vragen.

Materialenlijst:

• Knutselmateriaal: karton, lijm, scharen, verf, markers
• Gerecyclede materialen van thuis: lege doosjes, plastic flessen, oud papier
• Basisontwerpgereedschap: linialen, potloden, gom
• Optioneel: simpele technologie zoals LED-lampjes of zonnepaneeltjes (goedkoop verkrijgbaar of te delen in de klas)
• Informatiebronnen: boeken of printouts over duurzame bouwmaterialen en energie-efficiëntie

Copyright © 2025 Sabine Sypré – Alle rechten voorbehouden. Niets uit dit artikel mag worden verveelvoudigd, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteur. Online delen mag mits vermelding van auteur en link naar dit artikel.